Wednesday, June 8, 2016

May 2016 Theology Huang NGAIHDAM THEIH LOH SUAL - THLARAU THIANGHLIM SAWICHHIAT




by: Dr John Hlychho

1. THUHMAHRUAI
Pathianin, mihring chu a tihsual leh a sualna zawng zawng deuh-thaw a ngaidam vek thei a, ngaihdam theih loh erawh a nei a, chu chu “Thlarau Thianghlim sawichhiat” hi a ni. Hemi chungchâng hi Lal Isua’n a sawichiang hle a, “Tih tak meuhvin ka hrilh a che u. Mihring fate hi an sualna zawng zawngah leh Pathian an sawichhiatna kawngah engah pawh an sawichhiatnaahte chuan ngaihdam an ni ang; Tupawh Thlarau Thianghlim meuh sawichhia erawh chuan engtikah mah ngaihdamna a hmu lo vang a, chatuan sualna kawngah chuan thiam lohvin a lo awm zawk ang" (Mat.12:31, Marka 3:28-29) tiin.
Thlarau Thianghlim Sawichhia tih laiah hian “SAWICHHIA” (Grk. blasphemia) hian – tawngkam leh Thiltih-a nasa taka lan chhuah-tir a kâwk bawk a ni. He Thlarau Thianghlim Sawichhiatna hi Thlarau Thianghlim avanga Harhna a thlenna apiangah sawi a hlawh a, a Hlauhawm zawnga sawi leh a Mam zawnga (hlauhawm vak lo lam zawnga) sawi an awm ve ve thin. Pathian Thu thiam, Bible Scholar zingah pawh Ngaihdân leh Sawifiah dân a inang lo. Hemi chungchang hi tawitê-in kan khel dâwn a ni.

2. BIBLE SCHOLAR ZINGAH NGAIHDÂN A PHIR NASA!!
He Sualna hi a serious êm avangin Bible Scholar zingah pawh Pawmdân a inang lova, Ngaihdân 3 a awm nghe nghe a ni. Tawitêtê chauhvin lo sawi ila.

NGAIHDÂN 1-NA PAWMTUTE chuan, “Pathian meuhvin a ngaihdam theih loh sual chu a awm thei dawn emni? Ziak dân emaw, Tawngkam hman emaw, Source (thu lâkna)-ah dik tâwk lo a awm a ni zawk lo maw?” an ti a.

NGAIHDÂN 2-NA PAWMTUTE chuan, “Hetiang sualna hi chu, a hring ahrana Lal Isua khawvêla a len lai chauhvin a thleng thei a. Lal Isua a awm tawh loh hnu-ah chuan, Kohhran hmasate zingah pawh sawizui a hlawh tawh lova, Bible bu dangah pawh ziak lan a ni tawh lova, hmuh tur a awm tawh lo” an ti ve thung.

NGAIHDÂN 3-NA PAWMTUTE ve thung chuan (Evangelical Scholar zingah a ni deuh ber), “He thu hi thu pawimawh leh serious tak, tunlai hun thleng pawha hman tur (applicable till today) a ni a. Lal Isua khawvêla a lenlai hunah chauh hman tur a ni lova, Lal Isua lo kal leh hmâ zawng, Thlarau Thianghlim-in khawvêla hna a thawh chhung chu he thu hi hman rêng tur a ni (valid till the second coming of Christ)” an ti ve thung a ni.

3. LAL ISUA SAWINA DINHMUN (CONTEXT OF THE ISSUE) HIAN A TICHIANG HLE
Bible thu tam tak hi, a Ziak hunlaia thil awmdân leh mite dinhmun (the exact context of the life of the people) atang lo chuan, Thumal pakhat emaw, thusawi thenkhat (stury/sayings) hi chu a fiah har khawp mai. Chuvangin, Bible thu-te fiah taka hrechiang tur chuan, “TEXT, CONTEXT AND APPLICATION” (A TAWNGKAM, ZIAK HUNLAIA THIL AWM, ENG ATÂNA ZIAK NGE) tih hi Bible Chhiar leh Zir leh Hmanchhuah (read, study, apply) dawn hian hriat rêng leh ngaihtuah fo a tul a ni.

Hemi chungchang hi ka Article/Post “PATHIAN THU ZIR HI I UAR TEH ANG U” tih-ah khân ka ziak nual tawh a nih kha. Entirnân pakhat lo lachhuak ila. Thuthlung Hlui-a Thlarau Thianghlim sawina tawngkam leh Thlarau Thianghlim aiawh-a hman thin kan hriat-lâr êm êm chu, Heb. ruach a ni. Heb. ruach hian kawh-tum hrang hrang a nei thei a, e.g. Thlarau Thianghlim, thaw, thli, etc.
Tichuan, Hebrai tawnga “ruach” tih
Thumal (word) atang ringawt chuan, a eng ber nge sawi a tum tih a hriat theih ta lo a ni. Hei hi a chhan ber chu, Hebrai miten Thumal or Tawngkam bungrua an ngah tâwk loh vang a ni ber awm e. Hetah tak mai hian, Hebrai mite Thuziak dân leh Thu sawi dânah chuan, an sawina dinhmun leh an sawi laia thilthleng atangin, kha thumal (word) kawh-tum ber kha a hriat theih ta thin a ni.

Chuvangin, Bible thu (thumal or sentence) tam tak hi chu, a hmâ leh a hnu-a thu awm-te chhiarin a fiah nghal mai thin.
Lal Isua’n, “Ngaihdam theih loh sual – Thlarau Thianghlim Sawichhiatna” chungchang a sawi lai dinhmun (context) hi lo en zui ta ila. He thu hi, Matthaia leh Marka’n an ziak chiang ber a. Hemi kaih-hnawih tho, Mahse, Ngaihdam theih loh sual – Thlarau Thianghlim sawichhiatna tih tellovin Dr.Luka’n a ziak ve bawk (Mat.12:25-32, Mark.3:20-30, Luk.11:14-26). Chanchin Tha Bu 3-ten an sawi zawng zawngah hian, Ringtu leh Ringlotu nun-a Thlarau Thianghlim Hnathawh a ni vek a ni. Dr.Luka hian Ringlotu nun-a Thlarau Thianghlim Hnathawh, Sual kalsan leh Pianthar leh Lal Isua Lal leh Chhandamtu-a pawm pawimawhna chungchang nên a rawn sawi-zawm a (Luk.11:24-26).

Matthaia leh Marka erawhchuan, Ringtu (Puithiam & Pharisai & Lehkhaziaktute) leh Ringlotu (Ramhuai-pai) ten Thlarau Thianghlim an hnar theih dân leh Thlarau Thianghlim thiltihtheihna an chan theih dân (ramhuai hnawhchhuah) nên an rawn sawizawm thung. A tawi zawngin sawi ta mai ila. Matthaia leh Marka hian, Thlarau Thianghlim Thu-ah hian, Thil Pawimawh tak 2 an sawi a -

(1). Ringlo miten Thlarau Thianghlim thiltihtheihna an chan theih dân leh, anmahni tibuaitu (awpbettu) Ramhuai hnawhchhuah sak an nih theih thu an sawi a.

(2). Ringtuten (Sakhaw Hruaitute - Puithiam, Pharisai & Lehkhaziaktute) Thlarau Thianghlim sawichhiaa Pathian Ngaihdam theih loh dinhmun thlenga an awm theih dân an sawi bawk a ni. Hei hi a chianna êm êm chu, Lal Isua’n Thlarau Thianghlim Sawichhiat chungchang a sawi Ngaithlatute (hnialtute leh Lal Isua awih lotute leh Setana hnathawh anga puhtute) hi Sakhaw Hruaitu (Puithiam, Pharisai & Lehkhaziaktu)-te an ni tlat a ni.
(Awm zel tur)


0 comments:

Post a Comment